Mendelssohn en Delphine von Schauroth: korte flirt, of misgelopen huwelijk?
“Ik vrees dat Felix te kieskeurig is om ooit een vrouw of een geschikt libretto te vinden,” aldus Mendelssohns vader. Wat het laatste betreft zou hij gelijk krijgen: Mendelssohn zou nooit een opera schrijven. Maar ook in de liefde had het niet veel gescheeld, of de huwelijksboot was aan Felix’ neus voorbij gegaan. Terwijl de componist van de Bruiloftsmarst met zijn ’Rondo Capriccioso’ toch duidelijk romantische bedoelingen had!
In 1830 is Mendelssohn is aan een Grand Tour d’Europa begonnen, bedoeld om zich cultureel te ontplooien en ‘zijn wilde haren te verliezen’ (afl. 4 van ‘Mendelssohns Mooiste’). Dat lijkt meteen lukken als hij in München de zestienjarige Delphine von Schauroth ontmoet. Een groot pianotalent dat in München zowel om haar spel als om haar schoonheid wordt bewonderd. Hij raakt diep onder de indruk van Delphine en flirt naar eigen zeggen verschrikkelijk met haar. Zeker twee keer per week gaat hij bij haar op bezoek en spelen ze duetten. En hoewel hij zijn zus Fanny verzekert dat hij geen gevoelens voor haar heeft, vraagt hij Delphines moeder om haar hand.
Maar van een huwelijk komt het niet, en in augustus 1830 reist hij verder naar Italië. Alleen. Wat was er aan de hand? Was het aanzoek een opwelling geweest? Was hij nog verliefd op een andere vrouw uit Schotland, zoals hij eveneens aan zijn zus Fanny schreef? Wilde hij zich toch nog niet binden, nu hij net was uitgevlogen?
“Ik vrees dat Felix te kieskeurig is om ooit een vrouw of een geschikt libretto te vinden.”
Moses Mendelssohn (vader)
Muziek voor Delphine
Vanuit Italië blijft Mendelssohn Delphine schrijven en stuurt hij haar ontroerende composities op die hij aan haar opdraagt. Het Venetiaanse Gondellied (Lied Ohne Worte, Op.19/6) bijvoorbeeld. Een droevig, melancholisch lied dat een duidelijk gevoel van missen uitdrukt. Of misschien zelfs verslagenheid na een afwijzing! Ook een Etude uit 1828 bewerkt hij voor haar door er een “ontroerend inleidend Adagio” aan vooraf te laten gaan. De titel doopt hij om tot Rondo Capriccioso, en het groeit uit tot een van zijn meest gespeelde pianostukken.
Verplichte kost tijdens de studie van iedere zestienjarige pianist!
Maar zijn ultieme poging Delphine voor zich te winnen doet hij wanneer hij op terugreis uit Italië in 1831 opnieuw langs München komt. Hij zoekt haar meteen op, schrijft collegacomponist Robert Schumann dat ze ‘nu echt een gevaar voor hem geworden is’, en slooft zich uit om indruk op haar te maken. Koortsachtig werkt hij in drie dagen voor haar zijn Eerste Pianoconcert af. Delphine zou hem hierbij zelfs geholpen hebben door een bijdrage te leveren met “een verrassende passage”!
Welke maten zij zou hebben geschreven is niet bekend, maar als ze er iets aan heeft toegevoegd heeft ze bijgedragen aan een spectaculair succes. Het muzikale huwelijk lijkt in ieder geval hiermee beklonken.
Koninklijke aanmoediging
In het bijzijn van de Koning gaat het stuk op 17 oktober 1831 in première. Dat hun romance niet onopgemerkt is gebleven, blijkt wel uit zijn reactie achteraf. De koning vond dat hij toch vooral met Fräulein von Schauroth moest trouwen. “Zij is immers een goede partij, en we zouden zeer goed bij elkaar passend, dus waarom zou ik het niet doen?”, citeert Mendelssohn zijn uitspraak in een brief aan zijn zus.
Maar zelfs dit vorstelijk zetje helpt Mendelssohn niet over de drempel. En Delphine krijgt langzaam genoeg van zijn afwachtende houding. Hun relatie bekoelt en in 1833 trouwt ze met de Engelse Edwin Hill-Handley en verhuist naar Londen. Als Mendelssohn erover hoort geeft hij duidelijk blijk van frustraties. Jaloers verzucht hij dat de bruidegom er naast de bruid moet hebben uitgezien als “biefstuk naast vanilleijs”.
Delphines huwelijk duurt slechts 4 jaar, en ook met haar volgende twee echtgenotes houdt ze het niet lang uit. Vanaf 1856 blijft ze alleen. En zou ze tóch nog gevoelens voor Mendelssohn hebben gekoesterd, dan hoefde ze alleen maar het Rondo Capriccioso, Venetiaans Gondellied of het 1ste Pianoconcert te spelen waarin ze voor altijd aan hem gelinkt zal blijven.
