Christiaan Kuyvenhoven speelt het ‘Venetiaans Gondellied’ uit de Lieder Ohne Worte, Op.30 van Felix Mendelssohn. In dit korte stuk begeleiden droevige akkoorden een prachtige, melancholische melodie. Mendelssohn werd ertoe geïnspireerd tijdens zijn reis naar Italië in 1830.
In de Lieder Ohne Worte komen meerdere Venetiaanse Gondelliederen voor. Allemaal hebben ze een treurig, smachtend karakter. En dat terwijl Mendelssohn juist gelukkiger dan ooit was toen hij in 1830 in Venetië aankwam!
In het spoor van Goethe
Zoals het een echte jonge romanticus betaamde ging Mendelssohn rond zijn 20ste op reis door Europa. Voor jongvolwassen mannen uit de Europese elite was het namelijk een vast onderdeel van hun vorming om de grote kunstschatten van Europa te bezoeken. Zo’n reis werd alleen educatief geacht, maar de jonge heren konden ver van huis op deze manier ook hun wilde haren kwijtraken om bij terugkeer te settelen en te trouwen.
De beroemdste reiziger op zo’n Grand Tour d’Europe was de schrijver en dichter Johann Wolfgang von Goethe geweest, die zijn avonturen opschreef in het boek Italiaanse Reis.
Venetië
Met het boek van de oude meester onder zijn arm komt Mendelssohn in oktober 1830 aan in Venetië. Hij kijkt zijn ogen uit bij het zien van de San Marco, de Adriatische Zee, en de vele kunstwerken. Ook in Florence en Siena zuigt hij de cultuurschatten in zich op, en het geeft hem veel inspiratie.
‘Ik voel me gelukkig en gezond, zoals ik me al sinds lang niet meer gevoeld heb, en beleef zo’n plezier aan het componeren, voel zo’n aandrang om te werken, dat ik hier waarschijnlijk nog wel tot veel meer zal komen dan ik me had voorgenomen.’
Mendelssohn over zijn verblijf in Italïe
Toch zijn de Venetiaanse Gondelliederen uit de Lieder Ohne Worte geen vrolijke stukken. Wellicht dat Mendelssohn hier een gondelman verklankt die de hele dag verliefde stelletje moet rondvaren, maar zelf geen geluk in de liefde weet te vinden…
Meer over Mendelssohns inspirerende Italiëreis in aflevering 4 van de podcast Mendelssohns Mooiste.
